- Postawy podczas Mszy świętej (10 I 16r)
Najświeższa katecheza pod najwyższą cyferką na dole
Jak wiemy, człowiek jest istotą cielesno-duchową, czego konsekwencją jest, że to, co dzieje się w sferze cielesnej, wpływa na stan ducha (i oczywiście na odwrót). Chcemy przeżywać Mszę św. w sposób „duchowy”, ale dla tego przeżywania istotne znaczenie ma również postawa naszego ciała; powinna ona wyrażać naszą postawę duchową i wspomagać ją.
W czasie Eucharystii przybieramy 3 główne postawy:
- a) Postawa klęcząca. Jest ona naturalna dla niemal wszystkich religii: w obliczu Boga człowiek czuje się mały i dlatego pada przed Nim na kolana. Klęcząc, człowiek wyraża hołd dla wielkości Boga i adoruje Go. Jest to więc zwykła postawa modlitewna, bo przecież każda modlitwa jest jakąś formą adoracji Boga. Postawa klęcząca to również postawa pokutna, postawa uznania swej grzeszności i niegodności przed Bogiem. Toteż zrozumiałe jest, iż właśnie klęcząc, wypowiadamy przed Komunią słowa setnika z Kafarnaum: „Panie, nie jestem godzien…” Klęczymy również w kulminacyjnym momencie Eucharystii, tzn. podczas modlitwy epikletycznej i przeistoczenia. W niektórych kościołach również Komunię św. przyjmuje się w postawie klęczącej. Dość powszechny jest też w Polsce zwyczaj (choć nieuregulowany przepisem), że wierni w tej postawie dziękują Bogu po przyjęciu Ciała Pańskiego.
Przy tej okazji warto zastanowić się, czy postawa, jaką przybieramy w powyższych momentach, wyraża rzeczywiście nasze uniżenie się przed Bogiem i oddanie Mu czci. Czy wyraża je np. postawa, jaką przybiera niemała część młodzieży, zwłaszcza męskiej, a jaką można by nazwać raczej przykucnięciem niż uklęknięciem? Można też mieć zastrzeżenia i do innej postawy, choć nie tak już nonszalanckiej, która z kolei jest w zwyczaju wielu starszych mężczyzn, a jest nią przyklęknięcie na jedno kolano. Był to gest stosowany w czasach feudalnych przez wasala wobec suwerena – niewątpliwie wyraża on jakieś uniżenie, ale w czasie Mszy św. nie wydaje się właściwy.
- b) Postawa siedząca wyraża wewnętrzne odprężenie i skupienie; w tej postawie człowiek słucha i rozmyśla. Jest to więc pozycja ciała zrozumiała w czasie liturgii słowa, kiedy to wierni słuchają, co Bóg do nich mówi w swoim słowie; wyjątkiem jest Ewangelia, kiedy to stoimy. Poza tym siedzimy podczas przygotowania darów, jeśli są one przynoszone przez ministrantów z prezbiterium lub jego pobliża; jeśli natomiast wierni przynoszą je w procesji z wnętrza kościoła, postawą właściwą jest stojąca. Można również siedzieć w czasie rozdzielania Komunii świętej i podczas milczenia lub śpiewu po niej.
- c) Poza wymienionymi momentami wierni podczas Eucharystii stoją; jest to więc zasadnicza postawa we Mszy św. Wyraża ona wolność, godność i gotowość. Stoję – to znaczy jestem wolny od przygnębienia, lęku, niepokoju, gotów do działania, do wyruszenia w drogę. To również postawa szacunku, oczekiwania i czujności. Nie zawsze możemy szczerze powiedzieć, że takie rzeczywiście są nasze postawy wewnętrzne, bo przecież przychodzimy na Mszę tacy, jacy jesteśmy, ze świata, który nieraz nas przytłacza, zniewala, odbiera wszelką radość; nie zawsze też czekamy szczerze na przyjście Pana i nie zawsze jesteśmy gotowi wypełniać Jego wolę. Ale przynajmniej ta postawa stojąca ukazuje pewien ideał, do którego należy dążyć i który już zawsze w jakimś stopniu osiągamy poprzez dobre uczestnictwo w Eucharystii – oznacza ona przecież wyzwolenie człowieka z niewoli grzechu i wprowadzenie go do świętej wolności dzieci Bożych, do Bożego pokoju, który trwa niewzruszenie nawet pośród niepokoju i zamętu świata.
Na zakończenie należy jeszcze zauważyć, że te postawy, przyjmowane przez wszystkich w określonych momentach, są wyrazem wspólnoty celebrującej Eucharystię. Dlatego nie jest rzeczą słuszną „wyłamywanie się” z tego porządku, nawet z motywów osobistej pobożności (np. wszyscy stoją, a ja będę klęczał). Eucharystia jest dziełem wspólnym, zbiorowym, a nie indywidualną praktyką modlitewną. Poczucie łączności z innymi, przynależności do nich wyrażamy m.in. właśnie przez podporządkowanie się owemu ustalonemu rozkładowi postaw liturgicznych.
Kolejne katechezy pod cyferkami
